اوقات شرعي

 . . .  ادامــه  از  صفحــه قبـل

 

بـابـل ؛  در  گـذر تـاريــخ

 

از درون شهـر کنـونی بـابـل هیـچ اثـری کـه نشـان از وجـود ایـن شهـر در دوران بـاستـان داشتـه بـاشد ، یـافـت نـشده است .
امـا در نـواحی گـونـاگـون ایـن شهـرستـان آثـاری پیـدا شده کـه نشـان از وجـود زنـدگـی در ایـن نـواحی در دوران بـاستـان دارد .

در قـدمـت بـابــل همیـن بـس کـه عمـر بعـضـی آثـار کشـف شـده در تپـه‌هـای جنـوب ایـن شهـر تـا  1000 سـال پیـش از میـلاد نیـز تخمـین زده شـده است .

 

 خـرابــه هـای  قلعــه فـریــدون ( تخـت فـریــدون )   _   بخـش  بنـدپـی شـرقـی

قلعـه یـا تخـت فـریـدون ؛ در بخش بنـدپی شـرقی از تـوابـع شهـرستـان بـابـل در فـاصلـه
حــدود 60 کیلـومتـری  شهـر بـابــل  و  30 کیلـومتـری مـرکـز بخـش بنـدپـی ( شهـر گلــوگاه ) 
در دل جنـگلهـای انبـوه  واقـع شـده است .                                                         
محلـی هـا بـه ایـن قلعـه " شـاه نشیـن " هـم می گـوینـد .                                   

 

بنـابـر ادعـای بـرخی از مـورخـان و همچنیـن شـواهـدی کـه بـاستـان‌ شنـاسـان ارائــه می‌دهنـد ؛  شهـر تـاریخـی " تـُرنـجـه " کـه کهـن‌تـریـن شهـر طبـرستــان بـود ، در مـکان کنـونـی روستـای ابـوالـحسـن‌کـلای بـابـل جـای داشت .

بـر اسـاس منـابـع مکتـوب تـاریخـی و جغـرافـیایـی ، ایـن شهـر بـاستـانـی یکـی از شهـرهای مهـم سـده‌های اولیـه اسلامـی در تبـرستـان بـوده است .
ایـن شهـر کـه در متـون کهـن بـه نـام‌هـای گـونـاگـونـی نظیـر :
بُـرجـی ، تُـرَنجـی ، تُـرَنجـه ، تـور انجیـر و ...  اشـاره‌ شده ، مـا بیـن شهـرهـای مـامطیـر ( بـابـل کنـونـی ) در جنـوب ،  مـیلـه ( آمـل ) در غـرب و  سـارویــه ( سـاری ) در شـرق و  در منطقـه جلگــه‌ای قـرار داشتـه است .

دهکـده ابـوالـحـسن کـلاء در 20 کيلـومتـرى جنـوب شهـر بـابـل و در مسيـر جـاده آسفـالتـه بنـدپـی ، معـروف بـه جـاده حبيـبى واقـع شـده است .
سطـح ايـن روستـا در حـال حـاضــر پـوشيـده از بـاغ مـرکبــات و مـزارع بـرنـج و منـازل مسکـونـى است و  بيشتـر خـانـه‌هـای آن بـا آجـرهـاى بـه دست آمـده از دل خـاک تپـه هـای بـاستـانـی ، احـداث شـده است .

 

 تـکیــه ابـوالحسـن کـلاء  (  بخـش گتــاب  شهـرستـان بـابـل  )    _    دوره  قـاجـاریــه

ایـن تکیـه مـربـوط بـه دوره قـاجـار بـوده  و  در روستـای ابـوالحسـن کـلاء بخـش گتـاب بـابـل
  واقـع گـردیـده است .                                                                                            
ایـن اثـر تـاریخـی در 11 مـرداد مـاه 1384 بعنـوان یکـی از آثـار ملـی ایـران بـه ثبـت رسیـد .

 

نخـستیـن پـژوهــش بـاستـان‌ شنـاسـی در تـپـه‌ بـاستـانـى ابـوالـحسن کـلاء  در سـال 1354 تـوسـط مـرحــوم " مـوسى درويــش روحـانـی " مـورد بـررسـى قـرار گـرفـت .
ایـن تپـه‌ها کـه در گـویـش محلی بـه « دینـه کـتی » یـا همـان « دیـرینـه کـتی » معـروفـند ، شـامـل مجمـوعـه تـاريخـى تپـه‌هـاى :
قلعـه کـتی ، بـازکـتی ، عـروس و دامـاد ، حـرمسـرا  می بـاشـد کـه متصـل بـه روستـا قـرار دارنـد .
تپـه قلعـه کتـی کـه اهـالـی آن را تپـه شـاه‌ نشيـن نيـز مى‌نـامنـد ؛ بـا فـاصلـه کـوتـاهـى در کنـار ایـن تپـه‌هـا قـرار دارد و شـایـد در واقـع يـک مـرکـز حکـومتـى بـوده است .

البتـه لازم بـه ذکــر است کـه امــروزه فقـط دو تـپـه ( پـشتــه )  در ایـن روستــا بـاقـی مـانـده است کـه در محـل از آن بـه قلعـه کـتی یـاد می شـود .

پـژوهشگــرانـی کـه در سـال 1389 ایـن محـوطـه را از نـو بـررسـی کـردند ، بـه آجـرهـا و  تکـهٔ سفــال‌هـای مـربـوط بـه زمـان‌هـای گـونــاگـون تـاریخـی دسـت یـافتنـد کـه يـافتــه‌ هـاى آن قطعــات سفـالينـه از هـزاره اول اسـلامـی بـوده  و  بيـانگـر تـداوم فـرهنگـى غنـى بيـن افـراد ساکـن آن می بـاشـد .

مهـم‌تـريـن اثـر ايـن تپـه ؛ چهـار قطعـه آجـر بـه خـط کـوفـى تـزييـنى است کـه قـدمـت آن بـه آل بـويــه و دوره سلجـوقـی مى‌رسـد ...

 

 کشـف آثـار بـاستـانـی در  تپـه های اطـراف  قلعـه کـتی ( ابـوالحسـن کـلای بـابـل )

قلعـه کـتی ابـوالحسن کـلا مـربـوط بـه هـزاره اول دوران‌هـای تـاریخی پـس از اسـلام می بـاشد
ایـن قلعـه در شهـرستـان بـابـل از بخـش مـرکـزی ، روستـای ابـوالحسن کـلا واقـع شـده است .
ایـن اثـر در تـاریـخ 19 اردیبهـشت 1356 بعـنوان یکـی از آثـار ملـی ایـران بـه ثبـت رسیـد .       
                                      

 

بـابــل  در  زمـان  بـاونــدیـان

از حـدود 200 سـال پـس از آغـاز فـرمـانـروایـی بـاونــدیـان بـر دیـار طبـرستــان ؛  _ از سـال 450 تـا 750 هجـری قمـری – مـامـطیـر ( کهـن‌تـریـن نـام بـابـل در اسنـاد تـاریخـی ) کـم‌کـم بـه عنـوان یکـی از شهـرهـای نسبتـاً مهـم ایـن نـاحیـه در کتـاب‌هـای تـاریخـی ، نقشـه‌هـا و اسنـاد مـوجـود دربـارهٔ طبـرستـان  آورده شـده است .

بـه نظـر می‌رسـد کـه در سـدهٔ چهـارم قمـری ؛ کـه بـرابـر بـا فـرمـانـروایـی بـاونـدیـان در تبـرستـان و  فـرمـانـروایـی سـامـانیـان بـر بیشتـر نقـاط ایـران بـود ، حصیـرهـای مـامطیـر از شهـرت فـراوانـی بـرخـوردار بـوده است .

نـویسنـدهٔ کتـاب " حـدود العـالـم " در ایـن بـاره می‌نـویسـد : 
« مـامطیــر شهـرکـی است بـا آب‌ هـای روان و از وی حصیـر خیـزد ستبـر و سخـت و نیکـو  کـه آن بـه تـابستـان بـه کار بـرنـد ... »
ایـن حصیـر هـم‌ اکنـون بیشتـر در روستـاهـای پیـرامـون بـابـل بـافـت می‌شـود و در زبـان مـازنـدرانـی بـه آن " کـوب " می‌گـوینـد .
کـوب در تـابـستـان بسیـار خشـک است و می‌تـوان از آن بـه جـای قـالـی در اتـاق بهـره بـُرد ؛ در گـذشتــه کـه کـوب ارزان بـود ، از آن بـرای فـرش‌ کـردن شبـستـان مسـاجـد  و  تـکایــاء استفـاده می‌کـردنـد .

 

 مــسجــد رودگــر محلــه  بـابـل    _   دهــه  1330 شمسی
 

  

بـابــل  در  زمـان  مـرعـشيـان

در سـال 750 هجـری قمـری بـا قـتل فخـرالـدولـه حسـن ، سلسلـه " بـاونــدیـان "  پـایـان یـافـت و  كـیا فخـرالـدیـن جـلال در سـاری حـاكـم شـد و از آن پـس ایـن دودمـان بـا عنـوان " جـلالـیان " بـر سراسر مـازنـدران مستـولـی شـدند‌ .
ایـن دودمـان دو سـال بعـد مـامطـیر (  بـابـل كنـونـی )  را نیـز متصـرف شدنـد و بـه مـدت 13 سـال در آنجـا حكـومـت كـردنـد .

در سـال 763 هجـری قمـری  سـادات مـرعـشی بـه سـرپـرستـی میـربـزرگ در آمـل قیـام كـردند و آنجـا را متصـرف شـده و خـود را آمـاده حملــه و تصــرف مـامـطـیـر ( بـابـل )  و سپـس سـاری ‌نمـودنـد ؛ كیـائیــان جـلالـی سـرانجــام شكسـت خـورده و مـامـطـیر را از دست دادنـد .

سیـد‌ قــوام‌ الـدیـن پـس از شكـست دادن كـیـائیــان جـلالـی ، بـا فـرزنـدانـش در آنجـا استقــرار یـافــت و  چنــدی نگــذشـت كـه مـامطیــر بــه سبــب رونـق بـازارهـای هفتـه و  مـوقعـیت شهـر كـه در نیمـه راه میـان سـاری و آمـل قـرار داشت و نيـز نـزدیكـی بـا دریـا ، بـه " بـارفـروش ده "  تغـییـر نـام یـافـت .

تقـریبـاً همـهٔ منـابـع تـاریخی ، دگـرگـونـی نـام " مـامطیـر " بــه " بـارفــروش‌ده " را بـه دوران مـرعـشیــان و پـس از ورود میــربــزرگ بـه ایـن شهــر نسبـت می‌دهنـد ؛ ولـی در روایـت‌های گـونـاگـون مـربـوط بـه آن ، اختـلاف وجـود دارد .

بـه نـوشتــهٔ اردشیـر بـرزگــر ؛ پـس از ورود میــربــزرگ بـه مـامـطیــر ، مـردم بسیـاری گـرداگـرد وی جمـع شـدند و  رفـت‌ و آمـد دراویـش و پیــروان میـربـزرگ بـه ایـن شهـر ، مـوجـب رواج کسـب‌ و کار گـردیـد .
وی دلیـل دگـرگـونـی نـام شهــر بــه " بـارفــروش‌ ده " را هـم گستـرش شهـر عنـوان می‌کنـد .

سیـد قــوام‌الـدیـن مـرعـشی پـس از استقـرار در بـارفـروش بـه تـرویـج امـور دینـی پـرداخـت و اهـالـی ایـن دیـار نیـز بـا او بیعـت نمـودنـد و آوازه دینـداری و ایمـان مـردم آن بـدانجـا رسيـد كـه  بعـدهـا ایـن شهـر بـه " دارالمـؤمـنیـن "  شهـره گشـت .

 

بقعــه امـامـزاده عبــدالـه (ع)   واقـع در  روستـای شیـخ مـوسـی  (  از ییـلاقـات بنـدپـی  )

 

بـابــل  در  زمـان  صفــويـان

" جـوزفـا بـاربـارو " دربـاره اوضـاع مـازنـدران و بـارفـروش ‌ده در زمـان تيمـوريـان و اوایـل دوره صفـویـان  آورده است كـه :
مـردم مـازنـدران جنگـجــو تـريـن مـردم ايـران بـه شمــار می رفـتنـد و تـا مـدتـی نسبتـاً مـديـد در بـرابـر نيـروی تيمــور پـايـداری كـردنـد ؛ شهـرهـای عمـده آن عبـارت بـوده است از : سـاری ، مـركــز مـازنــدران و  بـارفــروش كـه بيـش از يـكصـد هـزار تـن جمعـيت دارد .

بـارفــروش بـه عنـوان يـك مـركــز تجـاری در زمــان حكـومــت شـاه عبـاس اول كـه مـادرش از مـرعشيــان طبـرستـان بـود ، تـوسعــه يـافـت .

در دروه صفـویــه دریـاچــه‌ای بسیـار بـزرگ و زیبـا در جنــوب ايـن شهـر وجـود داشتــه کـه در وسـط آن تـپـه‌ای همـاننـد یـک جـزیــره کـوچـک خـودنمـايـی می‌کـرد کـه بـه جهـت سرسبـزی و زیبــائـی بـاغهـای اطـراف آن ، ایـن محـل بنـام ( بحــر اِرم ) نـامگـذاری شـده ‌بـود .
ایـن دریـاچـه سـالهـا پیـش خشکـید و در حـال حـاضـر محـل سکـونـت اهـالـی می‌بـاشد کـه بـه دو منطقـه بحـر اِرم غـربی و بحـر اِرم شـرقی معـروف است .

آنچـه از منـابع متعـدد بـرمی‌آیـد ، نـام بـارفـروش‌دِه تـا اواخـر دوران صفـویـه بـه ایـن منطقـه  اطـلاق می‌شـده است .

 

نمـایـی از  پُـل چـوبـی بحــر اِرم  ( محلــه دزدکـچـال  بـابـل )   _    عهــد نـاصــری

 

" رابـرت استــودارت " کـه بـه همــراهـی فـرستـادهٔ دربــار انگلـستــان بـه ایـران سفـر کـرده و در شـوال 1307 هجـری قمـری  در بـارفــروش مـازنــدران بــه حضــور شـاه عبـاس اول رسیـده است ؛ در یـادداشـت‌های خـود " شهـر بـارفـروش " را بسیـار زیبـا وصـف می‌کنـد و می‌گـویـد :
شهـری اسـت بـه غـایــت زیبــا ... کــه قبــر امـامــزاده اسمــاعیـل پسـر امـام مـوسی کاظـم ( علیـه‌السـلام ) در آن‌جـاسـت ( احتمـالاً استـودارت ؛ امـامـزاده قـاسـم را بـا امـامــزاده اسمـاعیـل اشتبـاه کـرده است ، زیـرا امــروزه در شهـر بـابـل امـامــزاده‌ای بـه ایـن نـام وجـود نـدارد  _  نـگارنــده )

استـودارت از یکـی از کاخ‌هـای شـاه عبـاس بـه نـام عمـارت Dissaca - chal در جـوار شهـر ، نـام می‌بـرد کـه صـد البتـه همـان " دزدک‌چـال " است و می‌گـویـد کـه در اطـراف عمــارت شـاهـی استخــر گِـرد زیبـایـی است کـه بسیــار بـزرگ  است و  شـاه از درون عمــارت ، منـاظــر آب بـازی را در آن‌جــا تمـاشــا می‌کنـد ( استخـری کـه استــودارت بـه آن اشـاره می‌کنـد ؛  در عبـاسنـامــه بـه عنـوان دریـاچـه از آن یـاد گـردیـده  و  در تـاریـخ خـانـدان مـرعشـیِ مـازنـدران " اصطلـخ " نـوشتـه شـده است  _  نـگارنــده )

او در ایـن شهـر مقـادیـر زیـادی ابـریشـم و کـرم ابـریشـم نیـز دیـده است .

 

مسجـد  و  سـردرب بقعــه  امـامـزاده قـاسـم ( آستـانـه )   _    سـال  1300 شمسی

ایـن بقعــه ؛ یکی از قـدیمـی تـریـن آثـار تـاریخـی شهـر بـابـل است کـه در محلـه ای بنـام
آستـانــه ، واقـع می بـاشـد .                                                                              
می گـوینـد ؛ آرامـگاه قـاسـم بـن مـوسی کاظـم (ع) و بـرادرش حمـزه بـن مـوسی کاظـم (ع)
در صحـن آن جـای دارد .                                                                                                               

 

بـابــل  در  زمـان  زنـدیــه

هنـگام بـازگـوئـی وقـايــع تـاريـخـی زنـدیــه و نبــردهـای محمـدحسـن خـان و آغـامحمـدخـان قـاجـار بـا سپـاه زنــد ، ذكـر نـام بـارفــروش بسيـار بـه ميـان آمـده و جالـب تـوجـه اینكـه كلمـه‌ دِه نیـز از آخـر نـام آن بـرداشتـه شـده است .

حـوادث سیـاسـی اواخـر دوران زنـدیــه ؛ نقطــه عطفـی در تـاریــخ بـابــل و بـارفـروش دِه محسـوب می‌شـود .
از سـال 1165 هجـری قمـری كـه محمـدحسـن‌ خـان قـاجـار (  پـدر آغـامحمـد خـان )  شكـست سخـتی بـه سپـاه كـریـم‌خـان زنـد وارد آورد و آهنـگ مـازنـدران كـرد ، سـرتـاسـر مـازنـدران تحـت سیطــره و حكمـرانـی محـمدحسـن‌ خـان در آمـد .
محمـدحسن‌ خـان تـا سـال 1172 هجـری قمـری بــر مـازنـدران حكمـرانـی كـرد ...

پـُـل محمــدحسـن‌ خـان نيـز تـوسـط آقـا محمــدحسـن خـان قـاجــار بـا قـدمتـی بیـش از 200 سـال و  در اواخــر دوره افشـاريــه بــر روی رودخـانـــه بـابلــرود سـاختـه شـد .

 

پُــل محمـد حسـن خـان  بـر روی  بـابلــرود    _    سـال  1330 شمسی

ایـن پُـل در سـال 1112 شمسی بـه فـرمـان محمـد حسـن خـان قـاجـار بـه طـول 140 متـر
بنـاء گـردید و  در دوره قـاجـار و پهلـوی اول نیـز بـارها  تعمـیر و مـرمـت شـده است ...

 

در پـانـزدهـم جمـادی‌الثـانـی 1172 هجـری قمـری جنگـی بیـن محـمدحسن‌ خـان و شیـخعـلی خـان زنــد در نـزدیکـی بـارفــروش در گـرفـت .
بـا حملـه شیـخعلـی خـان زنــد ، محمـدحسـن‌ خـان عقـب‌ نشیـنی نمـوده و از راه شـاه عبـاسی بـه سـوی استــرآبـاد ( گـرگان امـروزی ) فـرار کـرد امـا در نهـایـت سبـزعلی خـان کـُـرد و  محمـدعلـی جـاردولــو و  بـه قـولـی رستــم بیـگ کـُـرد ، سـرِ وی را بُـردیـدنـد و بـرای کـریـم‌ خـان زنــد بـه تهـران فـرستـادنـد .

بعــد از شكـست  و  كـشتــه شـدن محمـدحسـن خـان قـاجــار تـوسـط سپــاه كـریـم خـان زنــد ، از آن زمـان بـه بعــد بـارفــروش مـورد تـوجــه حــكام زنـديــه قــرار گـرفـت تــا آنجــا كـه زنــدیــه پــس از فـتــح مـازنـــدران ، پـایـتخــت را بـه بـارفــروش منتقـل كـردنـد .

تـا آنكـه در سـال 1190 هجـری قمـری پـس از بـازگشـت علـی محمـد خـان زنــد بـه شيـراز و  انـتقـال پـايـتخـت بـه آن شهـر ، حسیـنقـلی خـان مجـدداً پـرچـم خـودسـری بـرافـراشـت و  صبحـگاه بطـور پنهـانـی و بـا سرعـت هـرچـه تمـامتـر ، خـود را بـه بـارفـروش _ مقـر مهـدی‌ خـان دادو _  رسـانیـد .
حملـه غـافلگیــرانـه حسیـنقـلی‌ خـان بـه بـارفــروش و بـر چیــدن بســاط حکـومـت مهـدی‌ خـان دادو ، عصبـانیــت و خشـم کـریـم‌ خـان زنــد را سبـب شـد ؛ پـس خـان زنــد ، زکـی خـان را بـه همـراه سپـاهـی عظیـم روانــه دیـار مـازنــدران نمـود .

زمانـی کـه در سـال 1771 میـلادی سیـاح معـروف " گملـن " از حـدود مازنــدران عبـور می‌کـرد در سفـرنـامـه اش ذکـر می‌کنـد : " پـایـتخـت چنـانکـه گفتـه شده بـه بـارفـروش انتقـال یـافتــه بـود ..."

 

ساختـمان نظمیــه بـابـل  ( شهـربـانـی فعـلی )   _    سـال  1330 شمسی

ایـن بنــاء در عهـد پهلــوی اول ساختـه شـده  و  در خیـابـان مـدرس کنـونـی قـرار دارد .

 

بـابــل  در  زمـان  قـاجـاریــه

مـرگ كـریـم خـان در سـال 1193 هجـری فـرصتـی گـردیـد تـا " آغـامحمـد خـان " پسـر بـزرگ محمـدحسـن خـان قـاجـار كـه قـریـب شـانـزده سـال بـه عنـوان گـروگـان در نـزد وكـیل الـرعـایــا " کـریـم خـان زنـــد " بـه سـر می‌بـرد ، بتـوانـد فـرار كـند .

هنـگام انـتشـار خبـر مـرگ کـریــم‌ خـان زنــد ؛ " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " بـرادر آغـامحمـد خـان در استــرآبـاد ( گـرگـان ) بـود و بـا اطـلاع از ایـن خبـر ، بـرای تثبیـت قـدرت خـود در مـازنـدران ، سپـاهـی سـاختـه و بـه بـارفـروش ( بـابـل ) می‌تـازد و  مـرکـز قـدرت مـازنـدران را بـه دسـت خـود می‌گـیرد .

حملـه بـه بـارفــروش از دو جهـت بـرای " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " مهـم بـود ؛ نخـست آن کـه بـارفــروش مـرکــز و دارالایـالــه‌ مـازنــدران بـود و تسلــط بـر آن بـمعنـای تسلــط بـر کـل مـازنـدران بـود .
دوم ایـن کـه مـردم و بـازرگانــان بـارفــروش بیشتـریـن مـالیـات مـازنـدران را می‌پـرداختنـد کـه ایـن می‌تـوانسـت بـر نیـروی اقتـصادی و نـظامـی وی بیفـزایـد و حکـومتـش بـر مـازنـدران را تثبـیت کنـد .

 

سـاختمـان بلــدیــه قـدیـم ( شهرداری )  بـابــل   _    سـال  1330 شمسی

ایـن سـاختمـان  امـروزه بـه مـکان گـنجینــه ( مـوزه ) بـابـل  تبـدیـل شـده است ...

 

در بـارفــروش بـه " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " خبــر می‌رسـد کــه آغـامحمـد خـان از شیـراز گـریختـه و  هـم‌ اکنـون بـه حـوالـی ری رسیـده اسـت .
" مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " بـا وجـود خـشنـودی از آزادی بــرادر ؛ ادعـا می کنـد کـه مـازنـدران را مـن بـه شمشیـر خـود مصفـا نمــوده‌ام  و  ایـن منطقـه خـاص مـن است !  اگـر دیگـری طمـع آن نمـایـد ، کار بـه پیـکار خـواهـد کشیـد ...!
بـا وجـود ایـن ادعـای جـاه طلـبانــه ، تـرس یـک نبـرد خـونیـن سـراسـر وجـود او را فـرا می‌گـیرد ؛ پـس بـرادر خـود " مصطفـی‌قلـی‌ خـان "  را بـا شمـاری سربـاز بـه خطـه سـوادکـوه می‌فـرستـد تـا از ورود آغـامحمـد خـان بـه دیــار مـازنــدران جلـوگیـری کنـد .

آغـامحمـد خـان بـا آگاهـی یـافتـن از سـدی کـه بـرادرانـش بـر سـر راه ورود او بـه مـازنــدران قـرار دادنـد ، کمی تـوقـف می‌کنــد !  امـا در انـدیشـه‌ او  دوری جستـن از جنـگ بـا بـرادران است ؛
امـا پـس از مــدتـی ، آغـامحمــد خـان چــاره را جــز حملــه بـه بـارفــروش نمی‌بـینـد ؛ پـس سپـاه خـود را بـه سمـت ایـن شهـر بـه حرکـت درمـی‌آورد .

بـا رسیـدن خبـر هجـوم آغـامحمـد خـان بـه بـارفـروش ؛ " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " بـه سرعـت همـراه بـا بـرادر دیگـرش " رضـاقلـی‌ خـان " بـه همـان جـایـی کـه از آن آمـده بـود یعنـی استـرآبـاد می‌گـریـزد .

بنــابـرایــن آغـامحمــد خـان بــدون هیـچ سخـتـی خـاصـی ، از ســوادکـوه بـه علـی‌آبــاد ( قـائمشـهـر کنــونـی ) و سپــس بـه ســاری مـی‌رود و  از آنجـا راه بـارفـروش را در پـیش می‌گیـرد .

آغـامحمــد خـان در روز 18 ذیـقعــده‌ 1194 قمـری بـه بـارفــروش می‌رسـد و در عمـارت شـاه‌عبـاسی در محلــه‌ بحـر اِرم ( امـروزه بـه " دزدک چـال " معـروف است ) سـاکـن می‌شـود .

 

 بُـرج دیـده بـانـی قصـر شـاه  در خیـابـان فـلسطیـن    _    سـال  1330 شمسی     

ایـن خیــابـان بـا جهـت شمـالـی - جنـوبـی  در حــدود سـال  1310 شمسی  سـاختــه شـد ؛
و محلـه بحـر اِرم غـربی را از شـرقی جـدا می سـازد .                                                               
ایـن بـرج اکنـون در وسط میـدان انتفـاضـه در ضلـع غـربی دانشـگاه علـوم پـزشکی قـرار دارد .

 

پس از ساکـن شدن آغـامحمـد خـان در بـارفـروش ، بـرادرش " رضـاقلـی‌ خـان "  از استــرآبـاد بـه ایـن شهـر بــاز می‌گـردد و بنحـوی خـود را بـه آغـامحمـد خـان نـزدیـک می‌کنـد .
پـس از آن ؛ آغـامحمـد خـان بـه وی دستــور می‌دهـد تـا بـه لاریجـان ( در آمـل ) بـرود و سـران آنجـا را دستگـیر کنـد و بـه بـارفـروش بیـآورد .

هنـگامـی کـه " رضــاقلـی‌ خـان " بـه لاریجــان رسیــد ، سـران آنجــا وی را وسـوسـه کـردنـد تـا بـه جـای پیــروی از دستـورات آغـامحمـد خـان ، خـود بـه جـای او بـنشینــد و سلطـنت را بـه دسـت بگیـرد .

" رضـاقلـی‌ خـان " پـذیـرفـت و نتیجـه‌ نقشـه‌کشی آن‌هـا ایـن شـد کـه همگـی بطـور دستـه‌جمعـی بـه سـرِ آغـامحمـد خـان کـه بـدون سـربـاز و نیـروی کافـی در بـارفـروش است بتـازنـد و  او را غـافلگـیر و سپـس دستگـیر کننـد .
پـس بـا تعـداد دو هـزار و صـد تفنــگ‌چـی لاریجــانـی بـه سـوی بـارفــروش حـرکـت کـردنـد .
آن‌هـا بـه محـض اینکـه بـه بـارفـروش رسیـدنـد ؛ شـورش و بلـوایـی در شهـر ایجـاد کـردنـد و بـه هـر روشی بـود ، مـردم بـارفـروش را بـا خـود همـراه کـردنـد تـا ایـن آشـوب را شـورشی مـردمی نشـان دهنـد .

 

میــدان ایستـگاه قـدیـم  ( شـشم بـهمـن )   _    سـال  1325 شمسی

ایـن میـدان ؛ زمـانـی مـرکـز حمـل و نقـل  و  ارتبـاط بـا سـایـر شهــرهـای اطـراف بـود .

 

بـا رسیـدن " رضـاقلـی‌ خـان " و لاریجـانـی‌ها بـه بـارفـروش ( بـابـل ) آن‌هـا عمـارت شـاه‌عبـاسـی در بحــر اِرم ( دزدک‌چــال ) را محـاصــره کـردنـد و  آن را بــه گلــولــه بـستنــد .
در همیـن هنـگام ؛  آغـامحمـد خـان بـه بـادگیــری کـه در پشـت عمــارت بـود ، رفـت و در آنجـا پنـاه گـرفـت .
ولـی آغـامحمــد خـان چنــدان هـم نـا امیــد نبــود ؛  چــرا کــه گمــان می‌کــرد  " ابــدال خـان کـُــرد " بـا سپــاهـش از ســاری بــه سمـت بـارفــروش حـرکــت خـواهـد کـرد و بـه یـاری‌اش خـواهنـد آمـد .
امـا ایـن امیــد او واهـی بـود ؛ چـرا کـه بـرادرش و لاریجـانـی‌هـا ، " ابـدال خـان " را هـم بـا خـود بـسیــج کــرده بـودنـد و  او هـم اینـک جـزو  محـاصــره‌کـننــدگان عمـارت شـاه‌عبـاسـی بـود ...!

بعـداز مـدتی کـه گلـولـه‌بـاران عمـارت بـی‌نـتیجـه می‌نمـود ؛ محـاصـره‌کننـدگان  عمـارت شـاه عبـاسـی را بـه آتـش کشیـدنـد ! ولیکـن آتـش بـه بـادگیـر پشـت عمـارت کـه آغـامحمـد خـان در آن پنـاه گـرفتـه بـود ، نـرسیـد و  بـه آن آسیبـی نـرسـاند .

 

پـارک ولـیعهـد ( شهیـد شکـری )  در محلـه بحـر اِرم بـابـل   _   سـال  1340 شمسی

ایـن پـارک در محلـه دزدک چـال  و  در وسـط بحـر اِرم شـرقـی و غـربـی واقـع شـده است .

 

پـس از مـدت زمـانـی ؛ آغـامحمـد خـان دریـافـت کـه " ابـدال خـان کـُرد " در بیـن محـاصـره‌کننـدگان است و قـرار نیسـت کـه از هیـچ جـایی کمکـی بـه سـوی او  بیـایـد ،  پـس از بـادگیـر آن عمـارت بیــرون آمـد و  بــرادرش " رضـاقلـی‌ خـان " را مخـاطـب خـود سـاخـت و گفـت :
" اگـر چـه در هـوای افـسر شـاهـی ، ایـن همـه خـودسـری می کنـی ؛ از ایـن تعـب و طلـب ، جـز رنـج و شکنـج بهـره نخـواهـی یـافـت ... "

بعـد از شنیـدن ایـن جمـلات ؛ " رضـاقلـی‌ خـان " کـه انـدکـی در کار خـود مـردد شـده و تـرسیـده بـود ، رو بـه دروغ‌گـویـی آورد و گنـاه ایـن شـورش را بـر گـردن مـردم بـارفـروش انـداخـت .

آغـامحمـد خـان ؛ سـرانجـام از مقـاومـت دسـت بـرداشـت و تسلیـم شـد  .
پـس خـان‌های لاریجـانـی بـرخی رأی بـه قـتل و  بـرخی رأی بـه کـور کـردن وی دادنـد  .
امـا در میـان محـاصــره‌ کننـدگان کسـانـی همچـون " آقـاسـی‌ جـان بنـدپـی " و  " میـرزا فـریـدون حـلالخـور " از اعیـان نِشـل بنـدپـی بـودنـد کـه ارادت قلـبی بـه آغـامحمـد خـان داشتنـد و نمی‌خـواستنـد گـزنـدی بـه او بـرسـد  .
آن‌هـا پیـشنهـاد دادنـد کـه آغـامحمـد خـان را بـه نِشـل بنـدپـی ببـرند و در آنجـا بـازداشـت کننـد  .

" رضـاقلـی‌ خـان " هـم کـه نمی‌خـواسـت آسیـبی بـه بـرادرش بـرسـد ، بـا ایـن پـیشنهـاد مـوافقـت کـرد .

 

نفــار قـدیمـی روستـایـی  بخـش بنــدپـی بـابــل   _   دهــه  1300 شمسی

 

پـس از تبعـید آغـامحمـد خـان بـه بنـدپـی ، " رضـاقلـی‌ خـان " در بـارفـروش بـه تخـت سلطـنت نشسـت .
خبـر ایـن رویـداد بـه گـوش " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان "  کـه پیـش از آغـامحمـد خـان در بـارفـروش حکـومـت می‌کـرد و  هـم‌ اکنـون در استـرآبـاد بـود ، رسیـد .
پـس سپــاهـی فـراهـم سـاخـت از طـایفــه‌ قـاجـار و بـه همـراه تـرکمــانـان بـه سـوی بـارفـروش بـه راه افتـاد .

در بـارفـروش جنگـی میـان " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان " و  " رضـاقلـی‌ خـان " درگـرفـت کـه در نـتیجـه‌ " رضـاقلـی‌ خـان " شکـست خـورد و  از بیـم کشتـه شـدن ، دل از حکـومـت بـارفـروش کنـد و بـه سـوی بنـدپـی فـرار کـرد  .

" رضــاقلـی‌ خـان " در بنـــدپـی بـه نــزد بــرادرش آغـامحمــد خـان رفــت و از او طلـب بخشـش کـرد ، امـا وی نپـذیـرفــت ؛   پـس " رضــاقلـی‌ خـان " بـه نـاچـار بسـوی اصـفهـان و  سپـس شیـراز و از آنجـا بـه خـراسـان رفـت و  در نهـایـت در مشهـد چشـم از جهـان فـرو بسـت .

 

 تکیــه مـقـری کـلا ( گـت تکیـه )  بنــدپـی بـابـل   _   دهــه  1340 شمسی

ایـن بنـاء  تـوسـط عبـدالحسیـن خـان حـلالخـور  حـاکـم بنــدپـی  در سـال 1296 قمـری
سـاختــه شـد .                                                                                            

  

پـس از شکـست سخـت " رضــاقلـی‌ خـان " در نبــرد بـا  " مـرتضـی‌قلـی‌ خـان "  خـانـدان حـلال‌خـور بـه همـراهی جمعـی از بـزرگان بنـدپـی ، آغـامحمـد خـان را بـه بـارفـروش آوردنـد و بـر مسنـد شهـریـاری نشـانـدند .

آغـامحمـد خـان پـس از بـدسـت گـرفتـن حکـومـت بـارفـروش ، " میـرزا فـریـدون حـلالخـور " را بـه حکـومــت بنــدپـی منصــوب کـرد و   سـالانــه دو هـزار تـومــان مستمـری بـرای او بـرقـرار نمـود .

 

همچنیـن پیـش از ایـن کـه از بـارفـروش بـرود " احمـدخـان جهـان بیگلـو " را نیـز بـه حکـومـت بـارفـروش منصـوب کـرد و سپـس خـود بـه سـوی سـاری رفـت .

ســرانجـام در مهـر مـاه سـال 1174 شمسی بـرابـر بـا پـانـزدهـم ربیـع‌الاول سـال 1210 قمـری ، آغـامحمـد خـان تـاج سلطـنت را در تهـران بـر سـر گـذاشـت ...

 

سـاختمـان هـلال احمـر ( شیـر و خورشیـد سُـرخ ) بـابـل   _    سـال  1330 شمسی

ایـن عمـارت در زمـان حکـومــت پهلـوی دوم سـاختـه شـده است ...

 

 

آغـاز  اخـتـلاف  بـابـل  و  سـاری

پــس از تـاجـگــزاری ؛ آغـامحمــد خـان کــه شــورش " رضــاقلـی‌ خــان " و لاریجـانـی‌ها را از چشـم مـردم بـارفـروش ( بـابـل ) می‌دیـد ، از مـردم ایـن شهـر کینـه‌ای سخـت در دل داشـت و می‌خـواسـت هـر طـوری کـه شـده از آن‌هـا انتقـام بگـیرد .
او هنـگام رفتـن بـه تهـران ؛ شمـاری از مـردم  بـارفــروش و لاریجـان و چنـد شهـر دیگــر مـازنــدران را بـه تهــران تـبعیـد کـرد و در محلــه‌ای بـه نــام سـرچشمـه ( پـامنـار ) سکـونـت داد .
نکتـه‌ جـالـب اینجـاست کـه ایـن محلـه هنـوز هـم محـل تجمـع مـازنـدرانـی‌های سطـح متـوسط مقیـم تهـران است و بیشتـر مـردم آن از اهـالی آمـل و لاریجـان هستـند .

آغـامحمــد خـان پـس از رسیــدن بـه سلطـنت در تهــران ؛ بـه یــاد همــه‌ سختـی‌ها و دشـواری‌هایـی کـه در بـارفـروش کشیـده بـود ، بـه فکـر انتقـام و ضـربـه زدن بـه ایـن شهـر بـود .
در دوره‌ سلطـنت او ؛ از رونـق بــازار و بــازرگانـی بـارفـروش کاستــه شـد و خـرابـی‌های بسیـاری در سطـح شهـر پـدیـد آمـد .

امـا مهـم‌تـریـن ضـربـه‌ای کـه وی بـه اهـالی بـارفـروش زد ؛ گـرفتـن مـرکـزیـت ایـالـت مـازنـدران از بـارفـروش و  انتقـال آن بـه سـاری بـود .
اتفـاقی کـه در پـی آن ؛ بـارفـروش را بـه یـک شهـر کـم‌ اهمـیت تبـدیـل کـرد و از تمـایـل بـازرگانـان روسـی بـرای بـازرگانـی و سفـر بـه ایـن شهـر کاسـت ، قـدرت خـریـد مـردم و بـازرگانـان بـارفـروش کـم شـد و ایـن شهـر دیگـر بــازار منـاسبـی بـرای محصـولات رنـگارنـگ روسی نبـود .

اگـر چـه بــازار تجـارت بـارفــروش دوبـاره در دوران شـاهــان دیگـر قـاجــار احیــاء شـد و  ایـن شهـر جـایــگاه اقتـصـادی پیشـین خـود را پیــدا کـرد ، امـا هـیچــگاه مـرکـزیـت مـازنــدران بـه ایـن شهـر بـازنگشـت .

 

 مقبـره مـلامحمـد شهـرآشـوب سـاروی ( بنگـرکـلا _ بـابـل )  _   دهــه  1340 شمسی

ایـن مقبـره  در روستـای بنگـر کـلا از تـوابـع بخـش گـتاب شهـرستـان بـابـل  واقـع شـده
و مـربـوط بـه دوره قـاجـاریــه می بـاشـد .                                                           
ایـن اثـر ؛ در تـاریـخ 1 مهـر مـاه 1382 بعنـوان یکـی از آثـار ملـی ایـران بـه ثبـت رسیـد .

  

بـه نظــر می‌رسـد کـه ایـن رویــداد عصــر قـاجــار ؛  آغـازگــر اختــلاف میــان دو شهـرستــان بـزرگ مـازنـدران بـاشـد  .

اگـر چـه پـس از ایـن اتفـاق هـم اختـلافـات بسیـاری میـان سیـاست‌مَـردان ایـن دو شهـر درگـرفـت ؛ امـا در واقـع می‌تـوان ایـن رویــداد تـاریخـی را ، جـرقــه‌ اختـلافـات بعـدی میـان مـردم دو شهـر  بـر شمـرد .
 
البتـه ایـن اختـلاف بـی‌اهمیـت میـان بـابـل و سـاری ؛ جـریـانـی صـرفـاً تـاریخـی است کـه نسـل امـروزی و بـاسـواد دو شهـر اهمیتــی بـه آن نمـی‌دهنــد و  شـایـد تقـریبـاً از یـادها بـُرده‌انـد ؛ همـانطـور کـه کسی بـا خـوانـدن تـاریـخ حملـه‌ مغـول بـه ایـران ، تصمـیم نمی‌گیـرد بـه مغـولستـان لشگـرکشی کنـد !

 

اجتمـاع تمـاشاچیـان در جلـوی سینمـا زیبــا بـابـل   _    سـال  1333 شمسی

ایـن سینمـا در میـدان معـروف بـه ایستـگاه ، ششـم بهمـن سـابـق و  هفـده شهـریـور فعلـی
واقــع گـردیـده است ؛  امـروزه دیگـر خبـری از هیـچ سینمـایـی در ایـن میـدان نیسـت ...      

 

گـر چـه تـا اواخـر دوره‌ قـاجـاریــه ، سـاری حـاكـم نشیــن مـازنــدران بـود ؛ امــا بـه سبـب وجـود ادارات مـالیـه ، اوقــاف ، كارگـزاری و نـظمـیـه ...  در بـارفــروش  ایـن شهـر اهمـیت بسـزایـی در امـور مـازنــدران داشـت . 

در سـال 1214 قمـری فتـحعـلـی شـاه قـاجـار بعـد از كشمكـش بـا مـدعيـان قـدرت ، پسـر يـازده سـالـه خـود محمـدقلـی ميـرزا  را بـه حكـومـت مـازنـدران منصـوب كـرد .
در عهـد فتـحعـلی شـاه قـاجـار بـود کـه  بنـای اصلـی شهـر بـابـل گـذاشتـه‌ شـد و  معـابـر زيـادی در آن ایجـاد گـردیـد .

فتحعـلی‌ شـاه بنـا بـر وصیـت پـادشـاه نخـست قـاجـار یعـنی آغـامحمـد خـان ؛ دستـور داد تـا عمـویـش علـی‌قلـی‌ خـان را کـه چشـم بـه تخـت پـادشـاهـی داشـت و از تکـریـم و تعظـیم وی سـر بـاز مـی‌زد ، نخـست نـابینـا کننـد و سپـس بـه بـارفـروش تبعـید کننـد .
در کتـاب روضـةالصـفا دربـارهٔ ایـن تـبعـید نـوشتـه شـده :
" فـتحعـلی‌ شـاه امـر فـرمـود کـه علـی‌قلـی‌ خـان را محبــوس و مکفــوف در بـارفـروش مسکـون و مـوقــوف دارنـد "

 

بـاغ ملـی  و  سـاختمـان اداره پـُست و تلگـراف و تلـفن   _   سـال  1330 شمسی

اکنـون سـاختمـان جـدیـد شهــرداری بـابـل در مـرکـز ایـن بـاغ زیبـا قـرار داردگرفتـه است .

 

بیـن سالهـای 1271 تـا 1267  دو كارخـانـه قـنـد و شكــر در شهـرهـای ســاری و بـارفـــروش بــه سعـی مـصطـفـیقلـی‌ ‌ميــرزا  حـاكــم مـازنـــدران و ابتـــكارات صـدراعظـم _ ميـرزا تقـی خـان اميـركـبيــر _ بنــاء شـد و  بـه اهميــت تجــاری و بـازرگـانـی شهـــرهـای ســاری و  بـارفـــروش افــزوده شـد و  بـر اثــر تجــارت و بـازرگـانـی بـارفـــروش ،  دولــت روسيـــه بـا تـوجــه بــه نفـــوذی كــه پــس از عهـدنـامـه تـركمـانچــای در ايـران بـدسـت آورد ، يـك نمـاينــده تجـاری بـه نــام - آگـنـت - در بـارفـروش گـمـارد .

در زمــان پـادشــاهــی محمـــد شــاه قـاجــار ، فضلــعلـی خــان قــرابـاغــی بـه حكـومـت مـازنــدران گمـارده شـد .
از كتـيبـه‌ای كـه در مسجـد جـامـع بـارفــروش نصـب گـرديـده است ، دانستــه می شود كـه فضلـعلـی خـان بـه دستـور محمـد شـاه ،  در سـال 1251 قمــری  مـاليـات نـانـواهـا را لغـو كـرده بـود ... 

 

مـسجــد جـامـع بـارفــروش (  قـدیمـی تـریـن مـسجـد بـابـل )   _   سـال بنـاء  160 قمـری

ایـن بنـاء در محلـه مـسجـد جـامـع  و  ابتـداء بـدسـت مـازیـار بـن قـارن بنـاء گـردیـده است .
در دوره صفـوی بـازسازی شـد و  در دوره فتحعـلی شـاه قـاجـار بـر اثـر زلـزلـه خـراب شـد .
بـه فـرمـان فتحعـلی شاه در سـال 1225 قمـری بـه مبـاشـرت محمـد شفيــع مـازنـدرانـی
صـدر اعظـم وقـت ؛ دوبـاره تجـدیـد بنـاء گـردیـد .                                                     

 

بـابــل  در  عصـر  مشـروطـه

در سـال 1303 هجـری قمـری ؛  علیــرضـا خـان عضــدالـملـك بــه غـلامـعلـی‌ خـان نظـام السلـطـان نـوری  حـاكـم مـازنــدران ، بــرای تشكیــل انجمــن ولایتـی از سوی مجلـس شـورای ملـی بـه وی تلگـراف نمـود .
در سفـرنـامـه تحـف بخـارا  در ایـن بـاره آمـده است :
" حكـومت بـه اهـالی سـاری و بـارفـروش ، حكـم مجلـس شـورای ملّی مبنـی بـر تشكیـل انجمـن ولایتـی را ابـلاغ نمـود .

اهـالـی ســاری بـه واسطــه‌ بـی‌اطـلاعـی خـود غفلـت كـردنـد ؛ ولـی اهـالـی بـارفــروش ،  چـون نسبـت بـه اهـالـی ســاری صـاحـب قـدرت و  ثــروت و  عـده‌ ‌نفـوسشـان هـم از آنهـا بیشتـر بـود ،  فــوراً انجمـن نظـارت تشكیـل داده و  بـه تصـویــب حكـومــت ،  شـش وكیـل جهـت انجمــن ولایتـی و  دو مبعــوث جهـت پارلمـان طهـران انتخـاب كـرده و  بـه طهـران روانــه نمـودنـد کـه بـه مـدت کـمی انجمـن ولایتـی ایشـان هـم مفتــوح شـد . 

 

نمـایـی از  اداره مخــابـرات مـرکـزی  بـابـل    _    سـال  1330 شمسی

ایـن سـاختمـان در ضلـع شمـالـی بـاغ ملـی ( شهـرداری فعلـی ) بـابـل  واقـع گـردیـده است .

 

اهـالـی سـاری بعـد از شنیـدن ایـن خبـر هـوشـیار شـده ،‌ مـدعـی شـدنـد كـه مـركـز حكـومت نشیـن ، سـاری است و سایـر شهـرهای مـازنــدران بـایـد تـابـع سـاری بـاشند و ایضـاً بـارفـروش ابـدأ حـق وكیـل فـرستـادن بـه طهـران را نـدارد و بـایـد وكیـل خـود را بـازگردانیـده ، در بـارفـروش انجمـن بلـدی بگـشاینـد .
لـذا انجمـن ولایتـی در سـاری كـه مـركـز مـازنـدران است بـایـد منعـقـد بـاشد . 

بعـد از قیـل و قـال بسیـار ، اهـالی سـاری در منـزل شیـخ علی اكبـر نـام ، یكی از مـلایــان شهـر بــه معیــت شیــخ غـلامعلـی پیـش نمــاز ، انجمنــی تشكیـل داده و  بــدون تعـییـن نظـار و  وكـلای ‌ولایتـی ، دو نفـر مبعــوث بــه اكثـریــت آراء انتخـاب كـرده بـه طهـران روانــه نمـودند .

طهـران ؛ وکـلای ســاری در پـارلمـان را قبـول نكـرده و  تنهـا وكـلای بـارفــروش ، پـذیرفتـه شدنـد و تلگـرافـی هـم از سـوی مجلـس شــوراء بـه نظـام الـسلطـان _ حـاكــم وقـت مـازنــدران _ رسیــد كــه انجمــن ولایتـی بــه واسطــه‌ اهمیــت داشتـن آن ، بـایـد در بـارفـروش منعـقد گـردیـده و  انجمــن سـاری بـایــد بلــدی بـاشـد ؛  کـه ایـن امـر بـر حـاکـم نشیـنان مـازنــدران بسیـار گــران آمـد .

لـذا بـارفـروش اگـرچـه انجمـن رسمـی داشت ، ولی تـرتیـب درستی نـداشتـه و تمـام اخـتیـارات انجمــن در دسـت " مـلامحمـد جـان عـلامـه " و  همـچنیـن بـا " مـلای پیـش نمـاز ولایــت " بـوده است . 

 

گـردهمـآیـی جمعـی از  تجــار و  ارامنــه بـابـل   _    سـال  1306 شمسی

ایـن اجتمـاع مـردمـی در کاروانسـرایـی حـوالـی میـدان ایستـگاه بـرگـزار گـردیـده بـود ...

 

بعـد از اینكـه كار مشروطـه خـواهـان در تهـران تـا حـدودی ضعیـف شـد و  شـاه بـر ملـت غلبـه نمـود ، ‌از مـازنـدران بـه كلی اسـم مشروطـه بـرداشتـه شد .
در بـارفـروش هـم " مـلامحمـد جـان عـلامـه " و  معـین التجـار مشروطــه‌خـواه ، بـه سـال 1288 شمسی / 1330 قمـری بـا دسیـسـه بـرخـی مستبــدیـن محلـی كشتـه شدنـد .

مخبـر انجمـن _ آقـاحسن بـادكـوبـه‌ای _ كـه یـادداشت‌هـای مهـم روز را بـرای روزنـامــه " حبـل‌الـمتیــن " می‌فـرستـاد در ایـن بـاره می نـویسـد :
" اعضـای انجمــن بـه دستــور تلگـرافـی مجلـس شـورای ملـی ، آقـایـان : مفتخـرالممـالك _ شهـریـارپـوری _ و حـاج ابـراهیـم مـاهـوت فـروش را بـه سِمـت نمـاینـدگـی انتخـاب و بـه تهـران فـرستادنـد .
مخـالفـان ایـن امـر ، بـرای كشتـن عـلامـه و معیـن الـتجـار تـوطئـه ‌كردنـد .
حسیـن لطیفـی ، ‌حـاجـی كسـروی و شعبــان كـوچـكسـرایـی و تنـی دیگــر مـأمـور قتـل جنـاب عـلامـه بـودنـد . 

 

دورنمـای بـاغ ملـی  و  میـدان مجسمــه  بـابـل    _    سـال  1330 شمسی

 

منـزل عـلامـه در محلــه آستـانــه بـابـل در كـوچـه بـن‌ بستی بـود کـه چنـد نفـر هـم مسلـح ، حفـاظـت از آنـرا بـر عهـده داشتنـد .
در یكـی از شبهــا ،  آنهـا حملــه كـردنـد و نـگهبـانـان منــزل متــواری گـردیـده و تـروریسـت هـا از پشـت بـام  وارد خـانــه می‌شونــد .
در میـانـه خـانـه بیـن محـافظیـن عـلامـه و  تـروریسـت هـا تیـرانـدازی می‌شود ، همسـر عـلامـه از ایـن مـوقعیـت استفـاده کـرده و  نـردبـانـی آمـاده می‌كنـد كـه عـلامـه از گـذرگاه ویـژه‌ای بـه خـانـه یكی از همسـایگان بـرود ، همینكـه علامـه بـه آخـرین پلـه نـردبــان می‌رسـد ،  پـایــه نـردبـان می‌لغــزد و  علامـه بـه زمیـن می‌افتــد و دچـار شكستـگـی فـك و سـر و  بـالاخـره خونــریـزی  می‌شـود و  بـه فـاصلـه یكی دو روز بعـد در می‌گـذرد ... "
در تشیـع جنـازه‌اش جـز چنـد نفـر از مشروطـه خـواهـان بـابـل ، كسی شركـت نمی‌كنـد . 

 

گنبـد سربینـه حمـام  میـرزا یـوسـف  محلـه سرحمـام بـابـل   _    سـال  1340 شمسی

دکتـر منـوچهـر ستـوده در کـتاب " از آستـارا  تـا  استـرآبـاد " در بـاره آن می گـویـد :
تـا بـه حـال سربینـه ای بـا ایـن عظمـت در حـاشیـه دریـای خـزر نـدیـده ام ...!

 

همچـنین در گـزارشی دیگـر در همیـن سـال آمـده است :
" خبـر رسیـد كـه چنـد نفـر از مجاهـدین قفقـازی بـه ریـاست " پـانـوف " بلغـاری  از دریــا بـا كشتـی بخــاری بـه بنــدر مشهــدسـر  ( بـابلسـر امــروزی )  بــر آمــده و  ایضـاً‌ گمـرك خـانـه و تلگـرافخـانـه را ضبـط كـرده ، در گمـرك خـانـه هـرچـه امـوال نقـد بـود گـرفتــه و از طـرف خـودشان در گمـرك آدم گـذاشتــه‌ انـد .
پسر اسمـاعیـل خـان سـوادکـوهی بـا چنـد سـوار جهـت مقـابلـه بـا آنهـا رفتـه و در بـارفـروش در كاروانسـرایی منـزل نمــود .
مجـاهـدیـن روسی بـاخبـر شده و خـواستنـد او را بكشنـد کـه ایـن امــر ممكـن  نگـردیـد .
مبـارزیــن ؛ سـر درب دروازه‌ كاروانسـرا را سنگـر نمـوده و  شـروع بـه تیـرانـدازی كـردنـد ؛ بعـد از صـرف تیـر و تفنـگ زیـاد ، " پـانـوف "  زخمـی شده بـرگشتـه بـه منــزل شاهـزاده اعظـام الـسلطنــه و  بعــد هـم بـا كمـك مشـروطــه خـواهـان محلـی بـه بنـدر گــز روانـه شد .

 

 كاروانسـرای شـاه عبـاسـی در محلـه بـازار   _    سـال  1190 هجـری

ايـن كاروانسـرای مشهـور در محلـه بـازار قـدیـم قـرار داشـت و  دارای بيسـت و دو حجـره بـود ؛
ایـن کاروانسـرا در اواخـر دوره قـاجـار  کامـلاً از بیـن رفـت ...                                                     

 

بـابــل  در  زمـان  پـهلــوی

 

دوران رضـا شـاه

رضـاشــاه در سـال 1312 شمسی پـس از اسـب‌ دوانـی در تـرکمـن‌ صحــراء بــه بـابــل آمـد .
در ایـن سفـر کـه تـاریــخ  26 آبــان مـاه  آغـاز شـد ؛ سـردار اسعــد  وزیـر جنـگ کابینـهٔ محمـدعلـی فـروغـی ، همـراه شـاه بـود .
وی یـک هفتـه پـس از ایـن سفـر  دستگیـر و بـازداشـت شـد !

در شهـريــور 1320 شمسی قــوای نظـامـی شـوروی و  انگلـستــان و  بـدنبــال آن ارتـش آمـريـكا از سـوی شمـال و جنـوب وارد خـاک ايـران شـدند ؛ در نـتيجــه آن دستــگاه پـادشـاهـی رضـاخـان فـرو ريخـت .

بـه هنـگام اشغـال ایـران در جنـگ جهـانـی دوم بـه دسـت نیـروهـای متـفقیـن ؛ هـواپیمـاهـای جنگـی اتحـاد جمـاهیـر سـوسیـالیستـی شـوروی ، شهـرهـای بـابـل و بـابلـسر را بمبـاران کـردند .
مـازنــدران هـم مـاننــد سـايـر استـانهــای شمـالـی ايـران بـه اشغـال قــوای روس در آمـد .

ستـون نیـروی زمینـی شـوروی در روزهـای هفـتم و هشـتم اشغـال ، بـه بـابـل رسیـد .
بـه محـض ورود ستــون نیـروی زمینـی شـوروی ، فـرمـانــدهٔ ستــون روس ، دستـور بستـن دکان‌هـا را داد .
از آنجـا کـه همـهٔ نیـروهـای شهـربـانـی و  ژانـدارمـری ، ادارهٔ خـود را تـرک کـرده و پنهـان شـده بـودند ؛ نیـروهـای روسـی امنیـت بـابـل را بـر عهـده گـرفتنـد و پـس از چنـد روز تعـطیلـی ، دکان‌هـا دوبـاره بـاز شـدند  . 

ورزشـگاه رضــا پهلـوی ( آزادی فعلـی )  بـابـل   _    سـال  1330 شمسی

ایـن استـادیـوم در خیـابـان مـدرس ، مقـابـل اداره کل مخـابـرات استـان واقـع شـده است .

 

شهــر بـابــل  كـه مـركــز اداری  و  قضــايـی مـازنــدران غـربـی بـود بـه تصــرف سربــازان روسی در آمـد .
کـاخ و بــاغ شـاهنـشـاهـی و  قسمـت وسيعــی از شهــر ( از سـه راه فـرهنــگ تـا چهـار راه فـرهنـگ و از سبـزه ميـدان تـا مخـابـرات و محـدوده مسكـونـی خيـابـان مـدرس و سايـر ساختمـانهـای مهـم شهـر و اطــراف آن )  بـوسيلــه قــوای شـوروی اشغــال و  پـايــگاه نظـامـی شـد .

نیــروهـای شـوروی ؛ سـاختمــان‌هـا و امـلاک رضــاشـاه و بنــاهـای دولتــی چهـار راه مـریضخـانــه شـاهپـور ( بیمـارستـان یحیـی نـژاد ) کـه هـم‌ اکنـون نیـز چهـار راه " فـرهنـگ " خـوانـده می‌شـود را بـه مـرکـز فـرمـانـدهـی و اداری خـود تبـدیـل کـردند .
بـر روی دیـوار مـرکـز فـرمـانـدهـی روس‌هـا ، شعـارهـایـی بـر ضـد آلمـان نـازی نـوشتـه شـده بـود .
تمـریـن‌هـای نـظامـی روس‌هـا در میــدان مشـرف بـه خیــابـان ورودی کـاخ سلـطنتـی بـابـل ( میــدان کارگــر ) بـرگـزار می‌شـد .

در دوران اشغـال ، بـا اینکـه مـردم بـابـل خـود دچـار تنـگ‌دستـی و کمبـود مـواد خـوراکـی بـودنـد ، نیـروهـای روس آذوقـه و  محصـولات کشـاورزی و  هـم‌چنیـن گـاو و گـوسفنـد مـردم را بـه زور گـرفتـه و بـه شـوروی می‌فـرستـادنـد . 

سـاختمـان بخـش قلـب  بیمـارستـان شـاهپــور ( شهیـد یحیی نـژاد )  بـابــل

ایـن سـاختمـان در دهــه 1340 شمسی  تـوسـط جمعـیت شیـر و خورشیـد سـرخ بـابـل
بـازسـازی و نـوسـازی گـردیـد ...                                                                       

 

 در نخـستیـن سال اشغـال شوروی " ستـوان نـاظمـی " کـه در دو یـا سـه سال  واپـسیـن حکـومـت رضـاشـاه  مسئـول سربـازگـیری ( نـظام اجبـاری ) در بـابـل بـود و  بـه هنـگام هجـوم روس‌هـا گـریختــه بـود ، بـه شهــر بـازگشـت و دوبــاره بـه سربـازگـیری مشغـول شـد .
امـا مـردم بـابـل بـر وی تـاختنـد و خـودروی او را آتـش زدنـد .
مـردم بـا تـظاهــرات عمـومـی ، حــوزهٔ سربـازگیــری را اشغـال کــرده و  پـس از تخـریـب ، آن را بـه آتـش کشیـدنـد .
در پـی ایـن رخـداد ، ستـوان نـاظمـی دوبـاره از شهـر گـریخـت . 

پـس از گـریختـن نـاظمـی ؛ مـردم بـه سـازمـان ثبـت احـوال بـابـل هجـوم بـردنـد و همـهٔ اسنـاد و بـایـگانـی شنـاسنـامـه‌ها ، کـه مبنـای تشخیـص سـن افـراد بـرای سربـازگیـری بـود را بـه آتـش کشیـدند .
پـس از حملـه بـه ادارهٔ ثبـت احـوال ، مـردم بـه چنـدیـن ادارهٔ دیگـر هجـوم بـردنـد و بـه همیـن تـرتیـب شهـر چنـد روز در شـورش و آشـوب بـود .
در نهـایـت فـرمـانـدهٔ ستـون نیـروی زمینـی شـوروی بـا اعـزام سربـازان روسـی بـه شهـر ، آرامـش را بـه ایـن شهـر بـرگـرداند .
در پـی ایـن رویــداد ، تـا چنـد سـال در شهـر بـابـل سربـازگـیری انجـام نشـد . 

 

اولیـن دوره سربـازگیـری در  بـابــل   _    سـال  1308 شمسی

ایـن سربـازگیـری در پشـت ساختمـان بلـدیـه ( گنجینـه کنـونـی ) انجـام می گـردیـده است .

 

 

دوران  محمـدرضـا شـاه

در آن زمـان ، بـزرگـتـريـن و قـويتـريـن سـازمـان سيـاسـی ايـران ، حـزب تـوده بـود كـه ايـن حـزب در پيــروی از سيـاسـت شـوروی بسیـار تـلاش می كـرد و  شهـرستـان بـابـل يكـی از مـراكـز مهـم حـزب تـوده در ايـران بـوده است .

در هشتـم شهـريـور مـاه 1324 شمسی  زد و خـورد شـديـدی ميـان حـزب تــوده بـا جمعـيت هـای مخـالـف ،  در شهـر بـابـل و در پنــاه سربــازان روسـی انجـام گـرديـد و  طـی آن عـده‌ای از محتـرميـن و مجـاهـدين بـابــل بـازداشـت شدنـد .

بـه تـدريــج طــرح ملـی شـدن صـنعـت نفــت در سـراسـر ايــران ، سـرلـوحــه كارهــای سيــاسـی كـشور قــرار گـرفــت و   همــزمـان بــا ايـن واقعــه مهـم و  تـاريخـی در استـانهـای كـشور از جملــه در مـازنـدران و شهـرهـای آن بـه ويـژه در شهــر بـابــل ، روحـانيــونـی بـه دفــاع از جمعــيت ايـرانـی هــواداران صلــح پيـوستـند و  اعـلاميـه‌هـا و بيـانيـه‌هـايـی را امضـاء و منتشـر نمـودنـد  . 

 

اجتمـاع  اعضـای حـزب دمکـرات بنـدپـی  در مقـابـل  سـاختمـان فـرمـانـداری بـابـل

در اعتـراض بـه فعـالیـت های حـزب تـوده ، حـزب دمکـرات بنـدپـی در سـال 1325 شمسی
بـه سرپـرستـی " میـرزا فـرج الـه  عمـران پـور " در بـابـل تشکـیل شـد ...                     

 

در پـی آشـوب‌هـای اواخـر بهـار 1332 شمسی و  در روز 31 خـرداد همـان سـال ؛ نمـاینـدهٔ دکتـرمحمـد مصـدق ، نخسـت‌ وزیـر وقـت ایـران بـه همـراه هیئــتی از تهـران وارد بـابـل شـدند .
همـزمـان بـا ایـن سفـر ، در بـابـل حکـومـت نـظامـی اعـلام شـد .
در 24 آبـان 1332 سخنگـوی دولـت محمـد مصـدق ، از لغـو حکـومـت نـظامـی در 12 شهـرستـان ایـران خبـر داد کـه بـابـل نیـز جـزو آن‌هـا بـود .

همـچنیـن  محمـدرضـا شـاه پهلـوی در مـدت هفـت سـال زنـدگـی مشتـرک بـا ثـریـا اسفنـدیــاری ، هـر سـالـه 13 روز تعـطیلـی نــوروز را در کـاخ بـابـل می‌گـذرانـد ؛
کاخ بـابـل از سـاختـه‌هـای " اوژن  آفتـانـدلیـانـس " معمـار مشهـور ایـرانـی بـوده کـه در زمـان رضـاشـاه پـس از خشـک گـردانیــدن دریـاچــه بحـر اِرم در آن جـزیــره سـاختـه شـد . 

 

ابتـدای خیــابـان قصــر ( خیـابـان فلسطیـن )  بـابـل   _    سـال  1330 شمسی

ایـن خیـابـان بـه کـاخ شـاهـنشـاهـی و  بـُـرج دیـده بـانـی ایـن قصــر منتهـی می شـود .
در انتهـای تصـویـر ؛ سـاختمـان بـانـک ملـی مـرکـزی بـابـل دیـده می شـود ...           

 

بـابــل  در  زمـان  انقـلاب اسلامـی

در روزهـای آشـوب پیـش از انقـلاب اسـلامـی سـال 1357 شمسی در بـابـل هـم همـاننــد بیشتـر شهــرهـای ایـران ،  هـر روزه تـظاهـرات و راهـپیمـایـی بـرگــزار می‌شـد .
در هشتـم و نهـم فـروردیـن مـاه 1357 شمسی ؛ مـردم بـابــل بـا نـزدیــک شـدن بـه مـراسـم چهلــم کشتــه‌شـدگان تـظاهـرات تبــریـز ،  دسـت بــه تـظاهــرات زدنـد .

نسخــهٔ آمـریـکایـی " مجلــه تـایــم " در گــزارشـی از حــوادث پــس از رویـــداد آتـش‌سـوزی سینـما رکـس آبــادان ، خبـر از یــورش بـرخـی آشـوب طلبــان بـه یـک سیــرک ایتـالیــایـی در بـابـل می‌دهــد ؛  ایـن افــراد کـه می‌خـواستنــد از بـازگشـایـی ایـن سیـرک در بـابـل جلـوگیـری کننـد ، بـا تهـدیـد صـاحـب سیـرک مبنـی بـر رهـاسـازی شیـرهای درنـده سیـرک ، عقـب‌نشینـی کـردند .

پـس از بـازگشـت امـام خمیـنی معمـار کبیـر انقـلاب بـه ایـران در 12 بهمـن مـاه سـال 1357 ؛ مـردم انقـلابـی بـابـل در خیـابـان‌هـا جشـن و سـُرور بـرپــا کـردنـد  و  همـچنیـن در همـان روزهـا نمـایشـگاه عکـس رویــدادهـای انقـلاب اسـلامـی در بـابـل نیـز بـرگـزار گـردیـد .

در روز 30 بهمــن مـاه 1357 ؛ نیــروهـای مــردمـی و پـاسـدار انقـلاب ؛  امـلاک و کـاخ شـاهنشـاهـی در بـابـل را تصـرف کـردنـد  و تـا مـدتهـا از آن مـکان بـعنـوان مقــر بـرخـی نهـادهـای انقــلابـی و  نیــز مـرکــز آمــوزش سپــاه جهـت اعــزام نیـروهـای بسیـج بـه جبهــه هـای دفـاع حـق علیـه بـاطـل استفـاده می شـد .
ایـن کـاخ ؛ در سـال 1364 شمسی بــه دانشـگاه علــوم پـزشکـی بـابـل واگـذار گـردیـده است .. . 

 

کـاخ سلـطنتـی  بـابـل ( قصـر شـاهپــور )   _    مـربـوط بـه دوره پهلـوی اول

ایـن کـاخ زیبـا در بـاغ بسیـار مصفـایـی در جنـوب شهـربـابـل قـرار دارد و  امـروزه محـل فعـلی
دانشـگاه علـوم پـزشکـی بـابـل می بـاشـد .                                                              
بنـای کاخ در دو طبقـه است بـا اتـاقهـا و سـالـن های متعـدد و  مـزین بـه گچبـری های زیبـا  
مصـالـح عمـده ساختمـان از سنـگ بـوده  و  نمـای خـارجـی آن تـزییـن بسیار جـالبـی دارد .